กามกถา

[1214] สกวาที อายนะ 5 เท่านั้น เป็นกาม หรือ ?
ปรวาที ถูกแล้ว.
ส. ความพอใจที่เกี่ยวด้วยอายตนะ 5 นั้น มีอยู่ มิใช่หรือ ?
ป. ถูกแล้ว.
ส. หากว่า ความพอใจเกี่ยวด้วยอายตนะนั้นมีอยู่ ก็ต้อง
ไม่กล่าวว่า อายตนะ 5 เท่านั้น เป็นกาม.
ส. ความกำหนัดเกี่ยวด้วยอายตนะ 5 นั้น ความกำหนัด
ด้วยอำนาจความพอใจเกี่ยวด้วยอายตนะ 5 นั้น ความดำริเกี่ยวด้วย
อายตนะ 5 นั้น ความกำหนัดเกี่ยวด้วยอายตนะ 5 นั้น ความกำหนัดด้วย
อำนาจความยินดีเกี่ยวด้วยอายตนะ 5 นั้น ปีติเกี่ยวด้วยอายตนะ 5 นั้น
โสมนัสเกี่ยวด้วยอายตนะ 5 นั้น ปีติโสมนัสเกี่ยวด้วยอายตนะ 5 นั้น
มีอยู่ มิใช่หรือ.
ป. ถูกแล้ว.
ส. หากว่าปีติโสมนัสเกี่ยวด้วยอายตนะ 5 นั้น มีอยู่ ก็
ต้องไม่กล่าวว่า อายตนะ 5 เท่านั้น เป็นกาม.
[1215] ป. ไม่พึงกล่าวว่า อายตนะ 5 เท่านั้น เป็นกาม หรือ ?
ส. ถูกแล้ว.
ป. พระผู้มีพระภาคเจ้าได้ตรัสไว้ว่า ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย
กามคุณนี้ 5 อย่าง 5 อย่างเป็นไฉน ? รูปที่เป็นวิสัยแห่งจักขุวิญญาณ ฯลฯ
โผฏฐัพพะที่เป็นวิสัยแห่งกายวิญญาณ ที่น่าปรารถนา น่าใคร่ จำเริญใจ
น่ารัก ประกอบด้วยกาม เป็นที่ตั้งแห่งความยินดี ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย กามคุณ 5

อย่าง ฉะนี้แล ดังนี้ เป็นสูตรมีอยู่จริง มิใช่หรือ ?
ส. ถูกแล้ว.
ป. ถ้าอย่างนั้น ก็อายตนะ 5 เท่านั้น เป็นการ น่ะสิ.
[1216] ส. อายตนะ 5 เท่านั้น เป็นกาม หรือ ?
ป. ถูกแล้ว.
ส. พระผู้มีพระภาคเจ้าได้ตรัสไว้ว่า ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย
กามคุณนี้ 5 อย่าง 5 อย่างเป็นไฉน ? รูปอันเป็นวิสัยแห่งจักขุวิญญาณ
ฯลฯ โผฏฐัพพะอันเป็นวิสัยแห่งกายวิญญาณ ที่น่าปรารถนา น่าใคร่
จำเริญใจ น่ารัก ประกอบด้วยกาม เป็นที่ตั้งแห่งความยินดี ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย
กามคุณ 5 อย่าง ฉะนี้แล อีกอย่างหนึ่ง ทั้ง 5 อย่างนี้มิใช่กาม แต่
ทั้ง 5 อย่างนี้ เรียกในวินัยของพระอริยะว่า กามคุณ
ความกำหนัดด้วยอำนาจความดำริเป็นกามคุณของบุรุษ สิ่งที่สวยงาม
ในโลกไม่ใช่กาม ความกำหนัดด้วยอำนาจความดำริ เป็นกามของบุรุษ
สิ่งที่สวยงามย่อมตั้งอยู่ในโลกอย่างนั้นแล แต่ว่านักปราชญ์ย่อมกำจัด
ความพอใจในสิ่งที่สวยงามนี้ ดังนี้¹ เป็นสูตรมีอยู่จริง มิใช่หรือ ?
ป. ถูกแล้ว.
ส. ถ้าอย่างนั้น ก็ไม่พึงกล่าวว่า อายตนะ 5 เท่านั้น
เป็นกาม.
กามกถา จบ

1. อัง. ฉกฺก 22/334.

อรรถกามกถา

ว่าด้วย กาม

บัดนี้ ชื่อว่าเรื่องกาม. ในเรื่องนั้น ชนเหล่าใดมีความเห็นผิดดุจ
ลัทธิของนิกายปุพพเสลิยะทั้งหลายว่า อายตนะทั้ง 5 มีรูปายตนะเป็นต้น
เท่านั้นเป็นกาม เพราะอาศัยสักแต่พระบาลีว่า ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย
กามคุณนี้ 5 อย่าง ดังนี้ คำถามของสกวาทีว่า อายตนะ 5 เท่านั้น
เพื่อแสดงซึ่งความที่กิเลสกามนั่นแหละเป็นกามโดยแท้ ดังนี้ โดยหมายเอา
ชนเหล่านั้น คำตอบรับรองเป็นของปรวาที. คำที่เหลือในที่นี้มีอรรถกถาตื้น
ทั้งนั้นแล.
อรรถกถากามกถา จบ